Sanskrit Sloka text in Devanagari, Gujarati, Kannada, Telugu , and English

||om tat sat||

సుందరకాండ.
అథ ఏకచత్వారింశస్సర్గః

స చ వాగ్భిః ప్రశస్తాభిః గమిష్యన్ పూజితస్తయా|
తస్మాద్దేశాదపక్రమ్య చింతయామాస వానరః||1||

స|| సః వానరః ప్రశస్థాభిః వాగ్భిః పూజితః తస్మాత్ దేశాత్ అపక్రమ్యగమిష్యన్ చింతయామాస||

That Vanara having been honored with choicest words, started thinking about going from that place.

అల్పశేషమిదం కార్యం దృష్టేయమసితేక్షణా|
త్రీన్ ఉపాయానతిక్రమ్య చతుర్థ ఇహ విద్యతే||2||
న సామ రక్షస్సు గుణాయ కల్పతే న దానమర్థోపచితేషు యుజ్యతే|
నభేదసాధ్యా బలదర్పితా జనాః పరాక్రమస్త్వేవ మమేహ రోచతే||3||
న చాస్య కార్యస్య పరాక్రమా దృతే వినిశ్చయః కశ్చిదిహోపపద్యతే|
హతప్రవీరాహి రణేహి రాక్షసాః కథంచిదీయుర్యదిహాద్య మార్దవమ్||4||

స|| ఇదం కార్యం అల్పశేషం (అస్తి)| అయం అసితేక్షణా దృష్టా| త్రీన్ ఉపాయాన్ అతిక్రమ్య ఇహ చతుర్థ విద్యతే|| రక్షస్సు సామ గుణాయ న కల్పతే| అర్థోపచితేషు దానం న యుజ్యతే| బలదర్పితాః జనాః భేద సాధ్యాః న | ఇహ మమ పరాక్రమస్త్వేవ రోచతే||ఇహ అస్య కార్యస్య పరాక్రమాత్ ఋతే వినిశ్చయః కశ్చిత్ న ఉపపద్యతే| యత్ రణే హతప్రవీరాః రాక్షసాః అద్య ఇహ కథంచిత్ మార్దవం ఈయుః||

' This black eyed lady has been seen. Very little work is remaining. Beyond the three strategies here there is a fourth strategy. With Rakshasas negotiation is of no use. Being wealthy gifts also will not work. For people proud of their strength dissension will not work. Here only my valor will work. Here for this task other than valor nothing else will hold. If I kill a few strong ones they may soften and yield.

కార్యే కర్మణి నిర్దిష్టే యో బహూన్యపి సాధయేత్|
పూర్వకార్యావిరోధేన స కార్యం కర్తు మర్హతి||5||
న హ్యేక సాధకో హేతుః స్వల్పస్యాపీహ కర్మణః|
యోహ్యర్థం బహుధా వేద స సమర్థోsర్థ సాధనే||6||

స|| కార్యే కర్మణి నిర్దిష్టే యః పూర్వకార్యా విరోధేన బహూణ్యపి సాధయేత్ సః కార్యం కర్తుం అర్హతి|| ఇహ స్వల్పస్య అపి కర్మణః సార్ధకః హేతుః ఏకః న హి | యః అర్థం బహుధా వేద సః అర్థసాధనే సమర్థః ||

When a work is entrusted one who achieves many without affecting the earlier work is the one who is fit to do the work. Here for achieving a small task effectively there is no one way. One who knows many ways is capable.

ఇహైవ తావత్కృతనిశ్చయో హ్యహం
యది వ్రజేయం ప్లవగేశ్వరాలయమ్|
పరాత్మ సమ్మర్థవిశేషతత్త్వవిత్
తతః కృతం స్యాన్ మమభర్తృశాసనమ్||7||

స|| అహం ఇహైవ తావత్ పరాత్మసమ్మర్దవిశేషతత్త్వవిత్ ప్లవగేశ్వరాలయంవ్రజేయం యది తతః మమ భర్తృ శాసనం కృతం స్యాత్ ||

Here itself if I go to the abode of Vanaras after understanding the difference between the strength of the enemy forces and our strength in war, then the orders of my lord are well executed.

కథం ను ఖల్వద్య భవేత్సుఖాగతం ప్రసహ్య యుద్ధం మమరాక్షసైః సహ|
తథైవ ఖల్వాత్మబలం చ సారవత్ సమ్మానయేన్మాం చ రణే దశాననః||8||
తతః సమాసాద్య రణే దశాననం సమంత్రివర్గం సబలప్రయాయినమ్|
హృది స్థితం తస్య మతం బలం చ వై సుఖేన మత్వాహ మితః పునర్వ్రజే||9||

స|| అద్య మమ రాక్షసైః సహ ప్రసహ్య యుద్ధం కథం ను సుఖాగతం భవేత్ తథైవ ఆత్మబలం చ సారవత్ సః దశాననః చ మామ్ రణే మానయేత్||తతః సమంత్రివర్గం సబలప్రయాయినం దశాననం రణే సమాసాద్య తస్య హృది స్థితం మతం బలం చైవ మత్త్వా అహమ్ ఇతః సుఖేన పునః వ్రజే||

How to engage in a war with Rakshasas today ? How to have a happy ending ? That ten ten-headed will gauge his strength and ours in that way only. Then after finding out the strength of the ten-headed with his army chiefs marching forward and his mind along with his ministers, I can happily go from here.

ఇదమస్య నృశంసస్య నందనోపమముత్తమం|
వనం నేత్రమనః కాంతం నానాద్రుమలతాయుతమ్||10||
ఇదం విధ్వంసయిష్యామి శుష్కం వనమివానలః|
అస్మిన్ భగ్నే తతః కోపం కరిష్యతి దశాననః||11||

స|| నృశంసస్య అస్య ఇదం నేత్రమనః క్రాంతం నానాద్రుమలాయుతం ఉత్తమం వనం నందనోపమం ||శుష్కం వనం అనలః ఇవ ఇదం విధ్వంసయిష్యామి| అస్మిన్ భగ్నే తతః దశాననః కోపం కరిష్యతి||

This wicked one's Ashoka grove is a feast to the eyes and mind with different kinds of trees creepers and is like the Nandana grove. Like a dried forest is destroyed by the fire, I will destroy this garden. When this is devastated the ten-headed will be angry.

తతోమహత్ సాశ్వమహారథద్విపం బలం సమాదేక్ష్యతి రాక్షసాధిపః|
త్రిశూలకాలాయసపట్టి సాయుధమ్ తతోమహత్ యుద్ధమిదం భవిష్యతి||12||
అహం తు తైః సంయతి చండవిక్రమైః సమేత్య రక్షోభిరసహ్యవిక్రమః|
నిహత్య తద్రావణచోదితం బలం సుఖం గమిష్యామి కపీశ్వరాలయమ్||13||

స|| తతః రాక్షసాధిపః సాశ్వమహారథద్విపం మహత్ త్రిశూలకాలాయసపట్టి సాయుధం బలం సమాదేక్ష్యతి | తతః ఇదం మహత్ యుద్ధం భవిష్యతి|| అహం తు చణ్డవిక్రమైః తైః రక్షోభిః సంయతి సమేత్య అసహ్యవిక్రమః రావణచోదితం తత్ బలం నిహత్య సుఖమ్ కపీశ్వరాలయం గమిష్యామి||

Then the king of Rakshasas will send a great force with horses chariots and elephants armed with tridents and spears. Then a great war will ensue. Then colliding with Rakshasas of irresistible valor endowed with fierce strength sent by Ravana, and destroying them, I can go happily to the abode of Vanaras.

తతో మారుతవత్ క్రుద్ధో మారుతిర్భీమవిక్రమః|
ఊరువేగేన మహతా ద్రుమాన్ క్షేప్తు మథారభత్||14||
తతస్తు హనుమాన్ వీరో బభంజ ప్రమదావనం|
మత్తద్విజసమాఘుష్టం నానాద్రుమలతాయుతమ్||15||

స|| తతః భీమవిక్రమః మారుతిః కృద్ధః అథ మహతా ఊరువేగేన మారుతవత్ ద్రుమాన్ క్షేప్తుం ఆరభత్ ||తతః వీరః హనుమాన్ మత్తద్విజసమాఘుష్టం నాద్రుమలాయుతం ప్రమదావనం బభంజ||

Then the fierce warrior Maruti being furious started uprooting the trees with speed sprung from his thighs. Then Hanuman felled a variety of trees and creepers inhabited by intoxicated birds in the beautiful garden meant for women folk.

తద్వనం మథితైర్వృక్షైః భినైశ్చ సలిలాశయైః|
చూర్ణితైః పర్వతాగ్రైశ్చ బభూవా ప్రియదర్శనమ్||16||
నానా శకుంతవిరుతైః ప్రభిన్నైః సలిలాశయైః|
తామ్రైః కిసలయైః క్లాంతైః క్లాంతద్రుమలతాయుతమ్||17||
న బభౌ తద్వనం తత్ర దావానలహతం యదా|
వ్యాకులావరణా రేజుః విహ్వలా ఇవ తా లతాః||18||
లతాగృహైః చిత్రగృహైశ్చ నాశితైః మహోరగైర్వ్యాళ మృగైశ్చ నిర్దుతైః|
శిలాగృహైరున్మధితైః తథా గృహైః ప్రణష్టరూపం తదభూన్మహత్ వనమ్||19||

స|| తత్ వనం మథితైః వృక్షైః భిన్నైః సలిలాశయైః చూర్ణితైః పర్వతాగ్రైశ్చ అప్రియదర్శనం బభూవ||క్లాంతద్రుమలతాయుతం తత్ వనం ననాశకుంతవిరుతైః ప్రభిన్నైః సలిలాసయైః క్లాంతైః తామ్రైః కిసలయైః దావానలహతంరణాః తాః లతాః విహ్వలాః ఇవ రేజుః||మహత్ తత్ వనం నాశితైః లతాగృహైః చిత్రగృహైః నిర్ధుతైః మహోరగైః వ్యాలమృగైశ్చతథా ఉన్మథితైః శిలాగృహైః గృహైః ప్రణష్ట రూపం అభూత్ ||

That grove with destroyed trees, breached ponds, and powdered mountain peaks became ugly looking. With wilted trees and creepers, with birds shrieking with different kinds of sounds with ponds of water breached , and with tender coppery shoots withered, the garden looked as though burnt by forest fire and climbers looked like women shivering in fear with their robes disarrayed. The great garden lay destroyed with arbors and picture galleries ruined huge serpents and animals scattered , stone houses and sheds destroyed.

సా విహ్వలా శోకలతాప్రతానా వనస్థలీశోకలతాప్రతానా|
జాతా దశాస్యప్రమదావనస్య కపేర్బలాద్ది ప్రమదావనస్య||20||

స||దశాస్య ప్రమదావనస్య పరమదావనస్య కపేః సా వనస్థలీ బలాత్ విహ్వలా శోకలతాప్రతానా జాతా||

The pleasure garden of Ravana totally destroyed appeared as though it was spreading the creepers of sorrow by the Vanara who set out to protect the lady.

స తస్య కృతార్థపతేర్మహాకపిః మహద్వ్యళీకం మనసో మహాత్మనః|
యుయుత్సురేకో బహుభిః మహాబలైః శ్రియా జ్వలన్ తోరణమాస్థితః కపిః||21||

స|| సః మహాకపిః మహాత్మనః తస్య అర్థపతేః మనసః మహత్ వ్యలీకం కృత్వా మహాబలైః బహుభిః ఏకః యుయుత్సుః శ్రియాజ్వలన్ తోరణమ్ ఆస్థితాః||

The great Vanara glowing having created unpleasantness for the ruler of wealth . stood at the archway ready to fight single handedly many warriors.

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే ఆదికావ్యే వాల్మీకీయే
చతుర్వింశత్ సహస్రికాయాం సంహితాయామ్
శ్రీమత్సుందరకాండే ఏకచత్వారింశస్సర్గః ||

Thus ends Sarga forty one of Sundarakanda of Ramayana the first ever poem composed in Sanskrit , by the first poet sage Valmiki

||om tat sat||